Süleyman Demirel Kimdir? “Çoban Sülü”, Türk siyasi tarihinde iz bırakan bir liderdir. Uzun yıllar süren politik kariyeri boyunca Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı yapmış, birçok önemli projenin altına imza atmıştır. Hayatı, politik duruşu ve liderlik anlayışıyla tanınan Demirel hakkında daha fazla bilgi edinin.
Süleyman Demirel Kimdir
ÇOBAN SÜLÜ
Süleyman Demirel, Türk siyasi sahnesinin önemli isimlerinden biridir. Uzun yıllar süren siyasi kariyeri boyunca, hem Başbakanlık hem de Cumhurbaşkanlığı görevlerinde bulunmuştur. Türk siyasetinin önemli dönemlerinde aktif olarak yer alan Demirel, ülkenin iç ve dış politikasında etkili olmuş, birçok önemli projenin hayata geçirilmesine liderlik etmiştir. Peki, Süleyman Demirel kimdir? Hayatı, politik kariyeri ve önemli başarıları nelerdir? İşte, Süleyman Demirel’in hayatına dair merak edilenler…
Sami Süleyman Gündoğdu Demirel (d. 1 Kasım 1924, İslamköy, Isparta), Türk siyasetçi ve inşaat mühendisi. Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı’dır.
Başbakan olarak tek başına iktidarda bulunduğu 1965-1971 döneminde Türkiye ekonomisi ortalama yıllık %7.0 oranında büyümüş ve Türkiye’nin GSMH’si Dünya toplamının binde 7.43’ünden binde 8.37’sine yükselmiştir.
Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de doğdu. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar’da bitirdi. Şubat 1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi inşaat fakültesinden mezun oldu.
Süleyman Demirel Görevleri
1953 yılında Seyhan Barajı inşaatı başladığında Proje Mühendisi iken Başvekil Adnan Menderes’in dikkatini çekerek 1954 yılında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına atandı.
1955 yılında da Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne tayin edildi. Bu arada Eisenhower Vakfı’nın onu bursiyer olarak seçmesiyle ABD’ye gitti. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde inşaat mühendisliği konusunda dersler verdi.
Siyasal yaşamı Siyasal yaşamına, 1962 yılında, Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile başladı. Mamafih, 20 Mayıs 1963 ayaklanması sırasında “Şapkamı alıp giderim” diyerek partideki görevinden istifa etti ve Amerikan Morrison firmasının Türkiye temsilcisi olarak, parti başkanı Emekli Orgeneral Ragıp Gümüşpala vefat edene kadar müteahhitlik yaptı.
28 Kasım 1964 tarihinde bu partiye genel başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükûmetinde meclis dışından Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı.
Süleyman Demirel Başbakanlığı
10 Ekim 1965’te yapılan genel seçimlerde başında bulunduğu AP, yüzde 52 oy alarak tek başına iktidar oldu. Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak parlamentoya girdi ve Türkiye’nin 12. Başbakanı olarak hükûmeti kurdu.
Bu hükûmet 4 yıl sürdü. Birinci Demirel hükümetinde ülke 68 öğrenci olaylarıyla sarsıldı. 10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de Adalet Partisi %48 oy alarak yine tek başına iktidar oldu.
İkinci Demirel hükümetinde olayların önüne geçilemedi. Bir yandan da eski Demokrat Parti mensuplarının siyasi haklarının iadesi sorunu nedeniyle Celal Bayar çevresindeki Adalet Partisi milletvekilleri istifa ederek Demokratik Parti (1970)’yi kurdular.
Bu konuyu da kullanan Milli Demokratik Devrimciler 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne kalkışınca 1971 yılında 12 Mart muhtırası ile askeri darbe yapıldı. Demirel istifa etti, Nihat Erim hükümeti kuruldu. 1973 yılında yapılan seçimlerde, siyasi rakibi olan Bülent Ecevit’in liderliğindeki CHP, Demirel’in AP’sinden daha çok oy aldı.
1975 yılında kurulan birinci Milliyetçi cephe hükümetinde, “AP-MSP-MHP-CGP” koalisyonunda tekrar başbakan oldu. 1977 seçimlerinde de en çok oyu alan parti CHP olduğu halde hiç bir parti tek başına hükümet kuramıyodu. 1977 yılında kurulan ikinci MC hükümetinde, “AP-MHP-MSP” koalisyonunda başbakanlık yaptı.
Güneş Motel Olayı diye anlandırılan operasyonla CHP, Adalet Partisinden seçilen 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle transfer ettikten sonra 2. MC düştü. 1978 başında Ecevit tek başına iktidar oldu. AP’den transfer edilen milletvekillerinin çoğuna bakanlık verildi.
Ambargonun getirdiği sıkıntılar, enflasyon va bir kısmı Türk Gladio’su tarafından organize edilen anarşik olaylar (özellikle kontr-gerilla tarafından tertiplendiği iddia edilen Kahramanmaraş olayları) Ecevit iktidarının halkın nezdinde güvenini kaybetmesine neden oldu. 1979 ara seçimlerinde devrimci grupların da boykot etmesiyle Demirel tek başına iktidar oldu.
Bu sırada DPT Müsteşarlığına Turgut Özal getirildi. 24 Ocak 1980 Türkiyenin liberal ekonomiye geçişinde tam bir dönüm noktası oldu. 1980 yılında olayların önüne geçilemezken, eski başbakan Nihat Erim, Tekel Bakanı Gün Sazak ve Maden-İş genel başkanı Kemal Türkler öldürüldü.
1971 muhtırası İle 1980 darbesi arasında 1975, 1977 ve 1979 yıllarında 3 defa koalisyon hükümeti kuran Süleyman Demirel, 12 Eylül darbesinden sonra bir müddet Zincirbozan askeri tesislerinde tutuklu kaldı. 1987 ‘ye kadar 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı.
6 Eylül 1987’de yapılan halk oylaması ile siyasi yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi. 29 Kasım 1987 ‘de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM’ne girdi.
20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında da, DYP İle Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin biraraya gelerek koalisyon kurduğu 49. T.C. Hükümeti’nde Başbakan olarak görev aldı.
Süleyman Demirel Cumhurbaşkanlığı
16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Cumhurbaşkanlığı sırasında 1997 yılında gelişen 28 Şubat sürecinde Postmodern darbe yapıldı.
Bu süreçte, Başbakanlıktan İstifa eden Necmettin Erbakan ‘ın yerine, arkasında TBMM çoğunluğu olan DYP lideri Tansu Çiller’i değil Anavatan Partisi Başkanı Mesut Yılmaz’ı Başbakan tayin etti, sonra da bu hükümetin güvenoyu alabilmesi İçin bir grup DYP milletvekilini partilerinden koparttı.
Cumhurbaşkanlığı görevini 20(X) yılında dönemin Anayasa Mahkemesi başkanı kendisi gibi Afyon Lisesi mezunu olan Ahmet Necdet Sezer’e devretti. 30 yaşında genel müdür, 40 yaşında önce parti genel başkanı, sonra başbakan olmuş; 12 seneye yaklaşan başbakanlık görevinde, Türkiye’nin kalkınması ve gelişmesine çeşitli hizmetlerde bulunmuştur.
Demirel’in tek başına iktidar olduğu 1965-1971 döneminde Türkiye’nin ekonomisi ortalama yıllık %7 oranında büyümüştür. Türkiye’nin en genç genel müdürü, en genç başbakanı ve İsmet İnönü’den sonra en uzun başbakanlık yapmış kişisi Olan Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanlığı görevini tamamladıktan sonra aktif siyaseti bırakmıştır.
Süleyman Demirel Lakapları
- Su Müdürü
- Barajlar Kralı
- Morisson Süleyman
- Çoban Sülü
- Şapka
- Bir Bilen
- Zenit Süleyman Baba