Fatma Aliye Hakkında; Fatma Aliye basılı edebiyat eseri sahibi ilk Türk kadınıdır. Fatma Aliye, çeviriler yapan, romanlar ve makaleler yazan, sosyal çalışmalara katılan, ilk kadın derneğini kuran, Hilali Ahmer Cemiyeti’nin ilk kadın üyesi olan, eserleri XX. yüzyılın başında Chicago’da sergilenen ve yabancı dillere çevrilen, Ahmet Mithat Efendi tarafından biyografisi yazılan ilk kadın yazarımızdır. Fatma Aliye‘nin yaşamının amacı; çalışmak, öğrenmek ve öğretmekti. Bütün hayatı araştırma, öğrenme ve çalışma ile geçmiştir.
Fatma Aliye Hakkında
Fatma Aliye Hanım’ın Hayatı
19 Ekim 1862 yılında İstanbul Veznecilerde doğdu. Babası tarihçi, edip ve devlet adamı Ahmed Cevdet Paşa’dır. Annesi Adviye hanım yeni doğan bebeği babasının kucağına vermiş, babası da bebeğin kulağına İslâmi kurallara göre Fatma Aliye adını söylemişti.
Ağabeyi Ali Sedat ve kız kardeşi Emine Semiye ile eğitimli bir aile ortamı içinde büyümüşler, Cevdet Paşa çocuklarıyla bizzat ilgilenmiş, baba evinde adeta bir bilim vahası bulmuşlardı.
Annesi Adviye Hanım okuyabilen, fakat yazamayan bir hanımdı, ileri yaşlarında eve gelen bir hoca hanımdan yazmayı öğrendi. Küçük Aliye varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dadıyla büyümüş, erken yürümüş ve erken konuşmuştu.
Fatma Aliye, Lofçalı Hacı İbrahim Şevki Efendi’den ders almaya başladı. Öğrenmeye çok istekliydi, ağabeyi Ali Sedat, kendisine gelen gazete ve dergileri okuduktan sonra kardeşine verirdi. Fatma Aliye çok küçük yaşlarda okumayı öğrenmişti.
Fatma Aliye Hanım Beş yaşında Kur’an’ı okuyup bitirmiş, Mevlid-i Şerif-i okumaya başlamıştı. Daha altı yaşına varmadan kitapları su gibi okuması annesi Adviye hanımı huzursuz etmeye başladı.
Fatma Aliye Hanım, Arapça, Farsça ve Fransızca dillerini öğrenerek çok dilli bir eğitim aldı. Bu dönemde kadınların eğitim alması oldukça nadir olduğundan, Fatma Aliye Hanım’ın bu alandaki ilerlemesi dikkat çekiciydi.
Fatma Aliye daha 12 yaşındayken, Ahmet Mithat Efendi’nin o zamana kadar yayımlamış bütün eserlerini okuduğunu ve hafızasında saklayabildiğini söylemiştir.
Evlenmesiyle birlikte hayatı yeni bir döneme girdi. Evliliği, dönemin sosyal normlarına göre gerçekleşti. Ancak bu, onun edebi çalışmalarına olan ilgisini hiçbir zaman etkilemedi. Aksine, evliliği boyunca da yazmaya devam etti.
Fatma Aliye Edebiyat Hayatı
Fatma Aliye Hanım, döneminin önemli yazarları arasında yer aldı. Edebiyat alanındaki çalışmalarıyla hem Osmanlı İmparatorluğu’nda hem de yurtdışında tanındı. Özellikle kadın hakları ve eğitim konularında kaleme aldığı yazılarla dikkat çekti.
Fatma Aliye Eserleri
- Muhazarat (1889): Bu eser, yazarın ilk romanıdır. Osmanlı İmparatorluğu’nda kadınların toplumsal konumlarına eleştirel bir bakış sunar.
- Udi (1892): Bu roman, dönemin toplumsal yapısını sorgulayan önemli eserlerden biridir. İslam ve Batı kültürleri arasındaki çatışmayı ele alır.
- Şemsa (1893): Roman, aşk, aile ve kadının toplumdaki rolü gibi temaları işler. Şemsa karakteri, döneminin özgürlükçü kadın portrelerinden biridir.
- Rusya Notları (1896): Fatma Aliye Hanım’ın seyahatlerine dayanan bu eser, Rusya’nın kültürel ve sosyal yapısını inceler.
- Esaret (1912): Bu roman, kadının özgürlük ve bağımsızlık arayışını merkezine alır. Dönemin toplumsal normlarına meydan okur.
- Sühulet (1912): Toplumsal konulara dair eleştirel bir bakış sunan bu eser, dönemin Osmanlı toplumunu detaylı bir şekilde işler.
- Rakkase Kadın (1913): Kadın haklarına ve eğitimine dair önemli mesajlar içeren bu roman, dönemin toplumsal yapısını eleştirir.
Fatma Aliye Hanım, eserleriyle Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli kesimlerinde büyük ilgi gördü. Kadın hakları ve eğitimi konularındaki düşünceleriyle de öne çıkan bir figür olarak tarihe geçti.